Waar Haarlem in de gevel staat

Op verzoek van de voorzitter van de Historische Vereniging Haerlem schreef Peter van Graafeiland een nieuw boek over de gevelstenen, dat in november 2024 het licht zag. Behalve de gevelstenen, die zich in de Haarlemse binnenstad bevinden, zijn ook vele verdwenen gevelstenen in de uitgave opgenomen. Zij worden uitgebreid door Van Graafeiland beschreven, met vele verhalen over de geschiedenis en de bewoners van betreffende huizen. Rijke bierbrouwers, ploeterende ambachtslieden, burgemeesters, kunstenaars, slavenhandelaars en vele andere inwoners van de stad komen voor het voetlicht, met af en toe een knokpartij of zelfs een moord. En veel bier! Zij maakten gezamenlijk Haarlem tot wat het nu is. Zij woonden in “De Gekroonde Hamer” of “De Vier Heemskinderen”, “De Dovekoolmeter” of “De Vergulde Bleckere”. De meesten haalden de geschiedenisboeken niet en verdwenen in de krochten van de archieven.

Lang voordat de huisnummers in 1795 werden ingevoerd, hadden de bewoners van Haarlem al een manier gevonden om zich van hun buren te onderscheiden en zich vindbaar te maken in de steeds vollere stad. Ze gaven hun huis een naam. Zo’n huisnaam kon eenvoudig op een deur of een muur geschilderd worden, maar zij die wat meer wilden opvallen, schilderden een afbeelding op een plank, die aan een stok gehangen werd. Het uithangbord was geboren. Toen aan het eind van de zestiende eeuw de oude houten huizen langzamerhand in steen werden herbouwd, werd het mogelijk de huisnaam in een stuk natuursteen te beitelen, die dan een plek kreeg in de nieuwe voorgevel. De gevelsteen deed zijn intrede. Naarmate de tijd vorderde en de stad steeds dichter bevolkt raakte, werden de Haarlemmers steeds creatiever in het bedenken van huisnamen. “De Papeters van Dentergem”, “Het Paard in de Wieg” en “De Maeghdenbergh” zijn slechts enkele voorbeelden van de meer dan 2200 teruggevonden huisnamen. Verreweg de meeste namen zijn in de vergetelheid geraakt; slechts een handjevol uithangborden heeft de eeuwen overleefd. Maar op het gebied van gevelstenen valt er nog veel te genieten in Haarlem. Ze verschijnen allemaal in het boek, waar nodig en mogelijk met uitleg over de voorstelling en met het verhaal van de bewoners, hun huis en…..hun Haarlem.

Peter van Graafeiland vertrok na zijn studie Geschiedenis naar het Midden Oosten, werkte daar op opgravingen en organiseerde en begeleidde er cultuurhistorische rondreizen en woestijnsafari’s. In Haarlem was hij vele jaren werkzaam als stadsgids en als rondleider in het Frans Hals Museum en Teylers Museum. In 1994 schreef hij samen met Theo Bottelier het boek “Gevelstenen van Haarlem”. Naar aanleiding hiervan werd, onder auspiciën van de Historische Vereniging Haerlem de Stichting Geveltekens Vereniging Haerlem opgericht, die zich ging bezighouden met onderzoek naar, en behoud van de Haarlemse gevelstenen. Van Graafeiland zou altijd nauw betrokken blijven bij deze stichting, tegenwoordig in de rol van adviseur. Zijn nieuwe publicatie “Waar Haarlem in de gevel staat” is het resultaat van jarenlang onderzoek en verhaalt van de geschiedenis van de huizen in de Haarlemse binnenstad, die een gevelsteen in de gevel hebben of hadden. Daarbij is een uitgebreide lijst toegevoegd van niet minder dan circa 2200 huizen, die ooit een huisnaam hebben gehad. De 512 pagina’s zijn voorzien van ongeveer 830 illustraties uit het Noord-Hollands Archief en uit vele andere verzamelingen, collecties en musea.

Geplaatst: 29-5-2025

VORIGE | VOLGENDE

Home
Contact
Aanmelden nieuwsbrief
Agenda
Nieuws
Zoek
Lid worden
Facebook
Linkedin
Instagram
Rss
Login

Zijlweg 1
ZIJLWEG 1 - Verhalen uit ons Archief
2016: Franse toppianist bij lustrumconcert
HBS, de bridgeafdeling binnen de Sociëteit
Jarige sociëteit wordt 150 jaar.
2008 Verslag vriendschappelijke biljartwedstrijd
Algemene Vergadering van 14 november 2008
Dies Natalis: 155 jaar Sociëteit
Bij het 125 jarig bestaan van de sociëteit.
1923 Ik ben de Goede Fee van de Gezelligheid
1906 Feestavond: De Sociëteit bestaat 50 jaar
1997 lunchconcert in onze sociëteit
Van Herensociëteit tot PHIL Haarlem,HRLM87
Het gebouw Zijlweg 1
Geschiedenis Sociëteit
Geschiedenis gebouw
75-jarig bestaan van de Sociëteit
125-jarig bestaan van de Sociëteit I
125-jarig bestaan van de Sociëteit II
Schermwedstrijd 1906
Zijlweg 1 noordzijde
Mengelberg in voormalige Sociëteit

Sponsoren
Vista Telecom
Goudsmederij/Juwelier Arnold van Dodewaard
Andriessen Piano’s~Vleugels
Smith Boeser van Grafhorst Notarissen